Ja, wij zijn het centrum van de wereld. - bewerkt fb-bericht van 24 maart 2016

Vanmorgen toch maar naar een Canvas-uitzending gekeken - ik moet daar moeite voor doen - naar aanleiding van de ergernis van een van mijn oud-leerlingen, een Muhammet tussen haakjes gezegd en een van die leerlingen die u altijd bijblijven, in zijn geval om zijn innemende karakter. Hij was behoorlijk boos op Abou Jajah, dat zo’n type daar blijkbaar zat om de moslimgemeenschap te vertegenwoordigen. Rik Torfs had duidelijk ook liever een gelovige moslim als gesprekspartner gehad, zeker toen het orakel van Standaard & VRT maar doordramde en hem, toch rector van de oudste unief van dit land, eens goed geschoffeerd had. 

Een voordeel van een ramp is dat er kort nadien vaak een zekere sereniteit heerst en ruimte komt voor bezinning, zoals de lucht zuiverder en helderder kan zijn na de ravage van een storm. Wel, het serene debat werd vakkundig om zeep geholpen door onze beroepsintrigant. Aanleiding? Hij was absoluut niet te spreken over een woord (één) in een tekst van een journalist die aan het gesprek deelnam. Die had het namelijk aangedurfd te spreken over suprematie van het westerse waardepatroon. Suprematie. Dat Jajah bijna stikte van heilige verontwaardiging bewijst vooral dat hij overtuigd is van de suprematie van zijn eigen denken (linkse socialist, Arabisch nationalist, moslim van cultuur maar niet van geloof, tegenstander van assimilatie ... ik citeer gewoon wikipedia). En dat, jongens en meisjes, verwondert alvast mij niet. 

Was het niet Herodotos, de man op de foto, die er al 2500 jaar geleden op wees dat ‘de eigen gewoonte ieders koning is’? U hoeft niet te antwoorden, het is gewoon een retorische vraag. Herodotos,‘vader van de geschiedenis’ en evenzeer van journalistiek, geografie, etnografie enz., vertelt iets over de koning der Perzen, Dareios (Darius, Daryavaus) als ik me niet vergis want ik citeer naar antieke gewoonte uit het blote hoofd. Voor de niet-specialisten: dat is een verre voorganger van Hassan Rohani, ja, de man voor wie onlangs ongevraagd stenen pietjes werden afgedekt. 

De Perzen-Iraniërs zijn dus een oude beschaving en hun Dareios had aan zijn hof vertegenwoordigers uit alle hoeken van zijn erg diverse en multiculturele rijk, dat zich evenwel te voegen had naar de Perzische regels. Zo waren er Grieken en zogenaamde Kallatiërs, een soort Indiërs, zeg maar de twee geografische uitersten van dat rijk. Hij vroeg aan de Kallatiërs wat ze ervan zouden vinden om hun gestorven ouders voortaan te verbranden, zoals de Grieken dat deden. Die mannen keken eens heel boos naar hun koning, zo van ‘met alle Chinezen ...’ Niet dus. Daarop vroeg hij de Grieken of zij bereid zouden zijn hun dode ouders op te eten, zoals de Kallatiërs dat deden. Zij bezwoeren hem niet zo’n onnozele dingen te zeggen, enfin, in het bijzijn van de koning bezigden ze een wat neutraler term: ze vroegen hem ‘goede dingen te zeggen’, wat ook kan vertaald worden als ‘zwijgen’, een Griekse wijsheid die ik nu niet ga uitleggen. 

Herodotos eindigt zijn anekdote met de boodschap: ‘Zo ziet ge maar dat iedere cultuur - ik moderniseer wat begrippen - zichzelf de beste vindt. Dat is in feite de normaalste zaak ter wereld en het is dus ongepast daar verwonderd of verontwaardigd over te doen. En iemand die neerkijkt op andere culturen, bewijst daarmee dat hij in feite niet goed wijs is’. Voor een Griek is dat een boodschap die kan tellen, want ze vonden zichzelf wel degelijk superieur.

Ja ja, Jajah, nu hoort ge het eens van een ander. Als zelfs Europeanen hun eigen waarden niet meer superieur mogen vinden, wie mag dat dan wel? Moeten we dan maar culturele zelfmoord plegen?Toestaan dat men deze vervelende cultuur, de westerse, eens en voor altijd opdoekt? Dat gaat alvast minder volk naar hier lokken, zou een cynicus zeggen, want de aantrekkingskracht van maatschappelijke modellen elders op de wereld, buiten de westerse democratieën, lijkt me, in alle ruimdenkendheid gezegd, toch wat minder groot. Blijkbaar zijn velen het met ons eens dat het model hier te verkiezen valt.

Er zit trouwens ook een positieve kant aan dat overtuigd zijn van de eigen suprematie. Het interessante is immers dat alle volkeren en culturen ter wereld zo over zichzelf denken, zonder uitzondering. Zelfs die met een minderwaardigheidscomplex. Dat is perfect logisch voor bewoners van een bol; ze zitten allemaal recht boven het centrum. Net zoals ge van iedere plek in de kosmos kunt zeggen dat ge in het centrum ervan zit - maar dat leg ik nu niet uit. In ieder geval, dat gevoel, die trots het centrum van de wereld te zijn klopt. Maar meteen is uitgerekend deze neiging om zichzelf zo geweldig te vinden en behagen te scheppen in eigen gewoonten, die drang zich te onderscheiden van de anderen, één van onze meest gemeenschappelijke kenmerken. Eén in verdeeldheid, knuffel knuffel, hoi hoi. Daarom is het ook niet nodig zo verwaand te gaan doen dat ge de anderen per se, met fysiek of verbaal geweld, van uw eigen suprematie wilt doordringen. Dat lukt toch niet, hoogstens tijdelijk. 

Of is deze boodschap van Herodotos op dit moment te soft en wereldvreemd? Laat ik dan maar op iets nog veel softers eindigen: persoonlijk hou ik van zoveel mogelijk soorten bloemen en zoveel mogelijk diertjes in de natuur. Zo is het blijkbaar gewild door de natuur of door God, voor wie dat liever hoort. Maar de beestjes en de bloemetjes moeten niet beginnen met mekaar te overwoekeren of op te vreten in mijn tuin. Een mens zorgt er wel voor dat de natuur zijn manieren houdt. En perkjes zijn vaak de aangewezen methode om ze allemaal licht en lucht te gunnen.