Van wie is deze drol? - bewerkt fb-bericht van 8 april 2016

Al een poosje vliegt ons de term ‘politieke verantwoordelijkheid’ om de oren. Het hele gedoe rond de Turteltaks - bliksemafleider voor Freyataks - en rond de verantwoordelijkheid voor Molenbeek-Zaventem en contreien, doet denken aan iemand die een poetsdienst inhuurt voor poetswerk in een huis dat jaren niet onderhouden is en waar zopas ook een zodanig dikke drol in gedropt is dat nu ook alle buren lucht hebben gekregen van de vieze toestand. En dan eist men doodleuk dat de poetsploeg opstapt, want niet bekwaam. Een variant van het oude verhaal van de beschoten pianist, de onthoofde boodschapper enz. Nil novi sub sole. 

Ik heb dan de pech van te weten hoe de oude Atheners, ja ja, de voorlopers van onze Griekse dwarsliggers vandaag, daarmee omgingen. Zij gelden gemakshalve als uitvinders van onze democratie, een bewering waar best wat op af te dingen valt maar dat is onderwerp voor een cursus apart. Maar vergelijken is leerzaam. Ik citeer daarom even uit de lijvige cursus die mijn zesdejaars op hun nuchtere maag te verwerken kregen, mede in de hoop dat ze, wanneer ze hun mond over iets dergelijks zouden open doen, ook zouden weten waar ze het over hebben. Wat vandaag ook ouderwets en overbodig geworden is. Als ge maar een mening hebt, nietwaar. Citaat dus.

"Belangrijk in het hele systeem was dat geen enkel lid van het volk gedwongen kon worden het woord te voeren of een functie op zich te nemen. Dat gebeurde alleen op vrijwillige basis. ... Maar als voorstellen verkeerd afliepen of er een fout gebeurde in de uitvoering van een functie, dan werden respectievelijk de initiatiefnemer van het voorstel of de functionaris persoonlijk verantwoordelijk gesteld en eventueel zwaar gestraft (dood, onbetaalbaar hoge boetes, confiscatie, permanente ballingschap, verlies van burgerschap ...). De volksvergadering zelf kon echter bij meerderheid probleemloos de wet overtreden. Als daar dan nadien klachten over kwamen bij de rechtbank, dan waren die ten laste van de indieners van het voorstel. De vrijwilligers voor functies ondergingen ook altijd een voorafgaand reputatie-onderzoek dat hen eventueel diskwalificeerde, bv. als ze te weinig loyaal aan de democratie waren; nadien volgde een ander onderzoek naar eventuele fouten (corruptie ...) en iedere maand werd in de volksvergadering uitdrukkelijk de vraag gesteld of de functionarissen hun werk behoorlijk deden, zodat ze desgevallend geschorst konden worden. Ook trok men iedere jongeman na op gedrag voor men hem inschreef als burger en was onderzoek mogelijk voor iedereen die in de vergadering wenste te spreken.”

Tot zover dus de Atheense opvatting over loyaliteit, parlementaire onschendbaarheid, politieke verantwoordelijkheid, ministerschap-van-staat als beloning voor een vruchtbare carrière enz. Ik herhaal voor de jonge lezertjes het belangrijkste om te onthouden: als het volk tot het inzicht kwam dat het een foute beslissing had genomen, dan ging de politieke verantwoordelijkheid naar de bedenker van het voorstel. Een jaar nadat haar rechtbank Sokrates ter dood had laten brengen, bekloeg de Atheense volksvergadering zich die domme beslissing. Gevolg: de aanklagers mochten nu zelf in ballingschap vertrekken en de hoofdaanklager had zelf een gifbeker aan zijn broek, allez de Griekse variant ervan, zijn rokje. Sokrates kreeg een standbeeld en dus voortaan duiven op zijn kop.

Maar Athene ’s reputatie als stad die haar eigen grootste filosoof toch maar de gifbeker liet drinken, staat al millennia in steen gebeiteld. Eens zien hoe rap wij van onze reputatie af zullen geraken. En ik pleit niet voor gifbekers om onze reputatie op te poetsen - al heb ik het benodigde plantje al jaren in mijn tuin - maar wel voor de juiste identificatie van de droldroppers en een passende hedendaagse straf. Op z’n minst een knuffel waar ze niet goed van zijn.