Vertekent ondersteboven lopen uw blik op de wereld? - bewerkt fb-bericht van 15 januari 2016

Twee weken ondersteboven gelopen tegen onze aardbol, te weten in Suid-Afrika. Met verbazing tegen dat prachtige land aangekeken en me veel afgevraagd. Ook hun geschiedenis en het Afrikaans wat bestudeerd en geleerd dat er nog veel te leren valt.

De meest opmerkelijke stelling die ik gehoord heb: de vermaledijde apartheid als de reactie van een volk (de Boeren) op de vlucht en in de verdrukking. Het Britse imperialisme in samenspraak met het ongebreidelde kapitalisme van de beheerders der goud- en diamantmijnen heeft hen keer op keer aangevallen, verjaagd en uiteindelijk in concentratiekampen opgesloten, zodat ze als verdrukte besloten dat het beter was, eenmaal weer aan de macht, zelf verdrukker te zijn. Een verhaal dat bekend klinkt en een parallel lijkt te hebben in de opkomst van het nazisme, toen Duitsland de welbewuste prooi was geworden van het Britse Imperium dat geen mededinging duldde, het wraakzuchtige Franse chauvinisme, het agressieve communisme en het van alle miserie profiterende bankwezen. Actie en reactie blijkbaar. Niets bestaat zonder context. Let wel: dit werd me verteld door lieden die de apartheid door ervaring oprecht verafschuwden maar die toestand wilden verklaard zien.

Eigenaardig genoeg spreken - alvast in Wes-Kaap, waar je toch zou denken dat de zaak compleet verengelst is - heel veel jonge zwarten en kleurlingen Afrikaans, de taal van dat apartheidsregime. Meer nog, ze waren verbazingwekkend vaak blij verrast in ons Vlaams iets verwants te herkennen en te verstaan. (Voor de Genkenaars: we zijn zelfs bij het plaatselijke Swartberg geweest.) Taal schept wel degelijk een band en ik maak me sterk dat dit, naast de aangeboren vriendelijkheid van de meeste mensen, nogal wat bijdroeg aan de hartelijkheid waarmee we doorgaans onthaald zijn, door alle kleuren van deze regenboognatie. Maar het is in Suid-Afrika, land met de meeste moorden per dag ter wereld, een kunst en een noodzaak om u niet in probleemgebied te begeven. Nergens zoveel prikkeldraad gezien.

Verder ook vastgesteld dat de apartheid bepaalde groepen wel degelijk serieus heeft achtergesteld (bijvoorbeeld in het onderwijs). Eigenaardig genoeg wordt daar ginds net hetzelfde discours over gevoerd als hier te lande, waar in de verste verte geen sprake is van een vergelijkbare achterstelling. Ik zei het elders al: er zijn echte slachtoffers van de geschiedenis en er zijn er die slachtofferschap hanteren als politiek wapen. Ginds heeft men reden tot klagen, al is dat ook geen oplossing.

Al bij al heb ik me ook vaak afgevraagd hoe Suid-Afrika overleeft of zal overleven: verschroeiende droogte, bosbranden, zware devaluatie van hun munt, slechts 17 % belastingbetalers, raciale spanningen, enorme armoede naast overdreven rijkdom (ja, daar wel). Veel jonge inwoners overwegen te emigreren. Uit een betoverend land vol problemen.

En toch waren er ook talloze kleine vormen van humor midden in die spanning. Ben daardoor een nog grotere bewonderaar geworden van Mandela en zijn grote hart. Hopelijk is 'Kaap die Goede Hoop' als nomen toch een omen dat verder keek dan ooit gehoopt. Wordt vervolgd, want we hebben daar veel meer geleerd. Nu moet ik naar de autokeuring.